Plastik Cerrahi nedir?
Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi (Yeniden Yapım ve Onarım Cerrahisi) Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi; doğumsal veya sonradan edinilmiş anomalilerin, şekil ve fonksiyon bozukluklarının giderilmesine ve vücut imajının düzeltilmesine çalışan bir cerrahi daldır. Plastik, Yunanca "plasticos" tan gelen bir sözcüktür ve "şekillendirmek", "bir kalıba uydurmak" anlamlarına gelir. Rekonstrüktif ise Latin kökenli bir sözcüktür ve "yeniden yapmak" anlamına gelir. Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi; tüm vücut yüzeyinde oluşan her türlü cerrahi problemle ilgilenir. Vücudun şekil ve fonksiyonlarını bozan olaylar doğumsal, travmatik veya edinsel kaynaklı olabilir. Örneğin; doğumsal olarak oluşan yarık damak-dudak, yapışık parmak (sindaktili), vasküler kitleler (hemanjiomlar gibi); travmatik olarak oluşan yanıklar, trafik kazalarına bağlı yüz yaralanmaları, çeşitli kesiler ve organ kopmaları; edinsel olarak oluşan çeşitli deri ve yumuşak doku tümörleri, kronik yaralar bu cerrahi disiplin alanı içindedir. Kemik (özellikle yüz-kafa ve el kemikleri) ve kıkırdak çatıdaki (kulak ve burun kıkırdakları gibi) kayıplar, şekil bozuklukları, patolojik olaylar (tümör, kist, enfeksiyon vb) yine plastik cerrahi uğraşı alanı içindedir. Bunun için klasik cerrahi yöntemler yanında mikrocerrahi, lazer sistemleri, endoskopi ile çeşitli kimyasal ajan ve ilaçlardan yararlanabilir. Özetle; Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi tüm vücut yüzeyinde deri derialtı ve kemikler etkileyen her türlü defektin (boşluğun) onarılmasına çalışır. Bunu yaparken temel kural hangi dokular kaybolduysa ona benzer dokularla onarım yapmaktır.
Örneğin : Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahinin ilgi alanları:
• Yüz şekil bozuklukları– Asimetriler, doğumsal kitleler, nadir yüz yarıkları
• Yarık dudak-damak
• Kraniofasiyal - maksillofasiyal anomaliler (ör: çene, yüz ve kafa kemikleri şekil bozuklukları, düzensizlikleri, eksiklikleri
• Ortognatik cerrahi (Çene kapanma bozuklukları)
• Kulak kepçesi yokluğu, kepçe kulak ve diğer şekil bozukluklar
• Burun defektleri, tümörleri, kopmaları
• Tükrük bezi problemleri
• Doğumsal tümör, nevüs (ben), kitleler, damar malformasyonları, hemanjiomlar
• Yüzün kemik ve yumuşak doku travmaları
• Maksillofasiyal cerrahi (Trafik kazası, tümör ve diğer nedenlerle olan kemik defektleri-kırıkları-şekil ve fonksiyon bozuklukları, çene cerrahisi
• Baş-boyun tümörleri ve bunların defektlerinin onarımları
• Meme yokluğu, asimetrisi veya fazla meme dokusu
• Kanser sonrası meme rekonstrüksiyonu
• Jinekomasti (Erkekte büyük meme)
• Genital organların doğumsal anomalileri (Epispadias, Lenfödem, vaginal agenezi vb)
• Genital organların onarımları, kopan organların replantasyonu,
• Göğüs ve karın duvarı defektleri
• El Cerrahisi (Travmalar, tümörler, parmak transferleri, parmak onarımları-uzatılması vb)
• El ve ayaktaki eksiklikler ve şekil bozuklukları
• Periferik sinir problemleri (travmalar, nöropatiler, defektler, kitleler)
• Deri ve yumuşak doku tümörleri
• Akut yanık ve yanık sonrası oluşmuş deformiteler, kasılmalar, büzüşmeler, elektrik ve kimyasal maddelerin yumuşak dokularda yaptığı hasarlar
• Çeşitli enfeksiyon, radyasyon ve diğer etkilerle deri ve derialtında oluşan yaralar
• Kronik yaralar (bası yaraları, venöz yaralar, diyabetik ayak yaraları gibi)
Plastik Cerrahide onarım için kural önce en basit ve en az zarar verecek yöntemin seçilmesidir. Bir yaranın öncelikle primer onarılması (sütüre etmek gibi) düşünülür, eğer bir doku kaybı varsa greft (deri yaması) uygulaması gündeme gelir. Bu yöntemin de uygun olmadığı durumlarda (derin ve kompleks doku kayıpları, açık kemik ve tendon yaralanmaları gibi) flepler kullanılmaldır. Flepler doku defektinin durumuna ve yerine göre lokal basit fleplerden (örneğin deri flepleri) kompozit fleplere (birden fazla dokuyu içeren) doğru bir akış şeması içinde düşünülerek planlanır. Plastik cerrahide temel kural kaybolan dokulara en yakın dokuların kullanılarak onarım yapılmasıdır. Gerek plastik cerrahide ve gerekse estetik cerrahide öncelikle otolog dokular (kişinin kendinden alınan) kullanılması uygundur. Fakat otolog dokular için donör alanlar veya hasta uygun değilse diğer kaynaklara başvurulabilir (Homogreftler, heterogreftler ve alloplastik materyaller). Örneğin geniş yanıklarda öncelikle hastanın sağlam bölgelerinden alınan deri greftleri (deri yamaları) tercih edilir. Bu alanlar yetersizse diğer insanlardan, kadavralardan alınan deriler (homogreft) ve hatta hayvanlardan elde edilen deriler (heterogreft) kullanılabilir. Otogreftler dışındakiler insanda geçici biyolojik örtü olarak kullanılırlar, yarada tutmaları söz konusu değildir. Başka bir örnek kemik kayıpları için verilebilir. Yüz kemik kayıplarında öncelikle diğer vücut bölgelerinden kemik alınıp defekt olan bölgeye uygulanır. Ancak bu kaynak yetersiz veya kullanılamıyorsa alloplastik materyaller (poröz polietilen, hidroksiapatit, titanyum vb) kullanılabilir.
